Selenium tonlama

Selenium tonlama, bask�da kalan stabil olmayan g�m�� bile�imlerinin daha stabil selenium ile yer de�i�tirmesini sa�lar. Selenium tonlama, genelde foto�raf ka��tlar�nda g�r�len sar�-ye�ilimsi kimyevi rengi yok eder, bask�ya ho� bir renk katar, d-max�� art�r�r, bask�daki siyahlara derinlik verir, kontrast� art�r�r.

Suland�r�lm�� selenium toner zararl� olmayan amonyak kokusu salar, ancak elle temas etmemek gerekir. Tonlama yaparken kesinlikle ya bambu ma�a kullan�lmal� ya da eldiven tak�lmal�d�r.

Lekesiz tonlama yapabilmek i�in a�a��daki ko�ullara uymak gerekir:

Durdurma (Stop), Sabitleme (Fixing), Tonlama ve HCA Banyolar�

Bask� yaparken durdurma (stop) banyosu i�in sadece akar �e�me suyu kullan�yorum. Kart ve film y�kama i�lemlerinde durdurma banyolar�nda asit kullanm�yorum, akar �e�me suyunda 30-45 saniye kart� y�kad�ktan sonra bask�y� durdurma (fixing) banyosuna at�yorum.

M�mk�n olan en verimli sabitleme (fikser) i�lemi i�in 2 ayr� fikser banyosu kullan�lmal�d�r; 1. fikser i�in b�y�k bir b�l�m�n� yapar, 2. fikser arta kalan g�m�� tuzlar�n� temizler. �ift fikser banyo i�lemi, ar�ivsel kal�c�l�k ve bask� i�in en ideal sonu�lar� verir.

Bask�y� �nce 1 dakika s�reyle 1. sabitleme banyosunda (TF-3) sabitliyorum. 1. sabitleme banyosundan sonra bask�lar su dolu bir k�vete al�n�yor ve akar suda k�sa bir s�re y�kan�p bekletiliyor . K���n �e�me suyunun so�uk oldu�u zaman, suda bekletme s�resi en �ok 2 saat, yaz�n �l�k suda en �ok 1 saat olabilir.

Bask� i�leminin sonunda 1. sabitleme banyosunu d�k�yor, t�m k�vetleri y�kay�p kald�r�yorum ve i�inde bask�lar�n durdu�u su dolu k�veti evyenin en soluna al�yorum. Hemen sa��na ikinci bir k�vete taze 2. sabitleme banyosu, onun sa��na selenium toner olan k�vet, onun sa��na su dolu bir k�vet ve en sa�a 5. k�vete taze fikser giderici (HCA� hypo clearing agent) banyosu haz�rl�yorum.

Bask�lar� tek tek sudan al�p �nce 2. fikser banyosunda 1 dakika s�reyle sabitleme i�leminden ge�iriyorum. Bask�lar 2. fikser banyosundan ��kar�l�p do�rudan selenium tonlama banyosuna at�l�yor. Selenium tonlama s�resi ka��ttan ka��da ve developer�den developer�e de�i�ir. �deal tonlama i�in her foto�raf��n�n kendi testlerini yapmas� gerekir. Ben Forte Polywarmtone PW14 kart� Ansco 130 1:1 ile y�kay�p, 1:19 Kodak Rapid Selenium�da (1 k�s�m Selenium 19 k�s�m saf su) 4-5 dakika s�reyle tonluyorum. Ayn� ka��t Tetenal Eukobrom 1:9 developerde 7 dakika tonlama istemektedir ve sonu�ta daha so�uk bir ton elde edilmektedir.

Selenium tonlama i�lemi bask� g�n�nden ba�ka bir g�n de yap�labilir. Bu kez bask�lar 5 dakika s�reyle suda �slat�l�r, 1 dakika kadar fixer�dan ge�irilip selenium toner�e at�larak di�er bahsedilen i�lemlerden ge�irilir.

Bask�lar selenium tonere at�ld���nda hemen sol taraftaki suda bekleyen tonlanmam�� ba�ka bir bask�ya bakmak, ara s�ra selenium toner�deki bask�ya bakmak gerekir. B�ylece tonlanmay� daha iyi bir �ekilde g�rmek m�mk�n olacakt�r. Bask�, renk de�i�tirir de�i�tirmez, bask�y� ��karmaya haz�rlan�l�r. Bundan sonra bask� gitgide koyula�acak ve rengi patl�can moru veya siyah �ikolata rengine do�ru d�necektir. Bu renk de�i�imi de�i�ik marka ve cins ka��tlarda ve de�i�ik developer�larda farkl�l�klar g�sterir. Bromide ka��tlar fazla tonlanmaz. Buna en iyi �rnek Ilford Galerie�dir. Galerie selenium tonlamada nerdeyse hi� renk de�i�tirmez. Ancak ar�ivsel i�lem tam anlam�yla �al���r. Chlororbromide ka��tlar daha belirgin tonlan�r. S�cak tonlu kart banyosu (developer) ile y�kanm�� kart daha belirgin tonlan�r ve bask�lar daha s�cak tonlu olur.

Selenium Tonlama s�resi bitti�inde bask�lar�, selenium tonerin sa��nda bulunan su dolu k�vete beklemeye al�yorum. Tonlama i�lemi bitti�inde t�m bask�lar�, akar suda ve k�vetteki suyu birka� kere bo�alt�p yeniden doldurarak 2-3 dakika s�reyle y�k�yorum. Sonra bask�lar topluca taze fikser giderici - HCA k�vetine at�l�yor. Bask�lar HCA banyosunda s�rekli alt-�st edip kar��t�rarak 3-5 dakika s�reyle y�kan�yor. S�re sonunda HCA banyosu d�k�l�p bask�lar, akar suda ve k�vetteki suyu birka� kere bo�alt�p yeniden doldurarak 2-3 dakika s�reyle y�kan�yor. Ayn� k�vete taze ikinci bir HCA sol�syonu haz�rlan�yor ve yukar�daki HCA ve sonra da y�kama i�lemi tekrarlan�yor.

Bundan sonra bask�lar� kartlar�n birbirine de�meden dikey durdu�u ar�ivsel y�kama tank�nda, akar �e�me suyunda 30-45 dakika s�reyle y�k�yorum.

Selenium �evreye zararl� bir metaldir. Seleniumu elverdi�ince d�kmemek gerekir. Bunun i�in a�a��daki y�ntemi tavsiye ederim. Ayr�ca bu y�ntemle selenium kullan�m� �ok daha ekonomik olacakt�r.

Bask�n�n hi�bir a�amas�nda asit kullanmay�n�z.

Kodak Rapid Selenium Toner�i saf su (ak� suyu veya distile su) ile kar��t�r�n�z.

Tonlama esnas�nda, tonerin i�erisinde baz� ��keltiler olu�ur. Bu ��keltiler bask�y� lekeler ve bask�ya geri d�n��� olmayan zararlar verir. Bunu engellemek ve selenium toner sol�syonuna uzun �m�r vermek i�in her tonlama sonras� selenium toneri ka��t s�zge�ten (filitre) ge�iriniz. B�ylelikle selenium toner neredeyse sonsuza kadar dayan�r. Tonerin zay�flad���n� tonlama i�leminin yava�lad���nda hissedersiniz. Bu durumda sol�syona biraz Kodak Rapid Selenium eklemek yeterli olacakt�r.