|
|
|
Selenium tonlama Selenium tonlama, baskýda kalan stabil olmayan gümüþ bileþimlerinin daha stabil selenium ile yer deðiþtirmesini saðlar. Selenium tonlama, genelde fotoðraf kaðýtlarýnda görülen sarý-yeþilimsi kimyevi rengi yok eder, baskýya hoþ bir renk katar, d-maxý artýrýr, baskýdaki siyahlara derinlik verir, kontrastý artýrýr. Sulandýrýlmýþ selenium toner zararlý olmayan amonyak kokusu salar, ancak elle temas etmemek gerekir. Tonlama yaparken kesinlikle ya bambu maþa kullanýlmalý ya da eldiven takýlmalýdýr. Lekesiz tonlama yapabilmek için aþaðýdaki koþullara uymak gerekir: Durdurma (Stop), Sabitleme (Fixing), Tonlama ve HCA Banyolarý Baský yaparken durdurma (stop) banyosu için sadece akar çeþme suyu kullanýyorum. Kart ve film yýkama iþlemlerinde durdurma banyolarýnda asit kullanmýyorum, akar çeþme suyunda 30-45 saniye kartý yýkadýktan sonra baskýyý durdurma (fixing) banyosuna atýyorum. Mümkün olan en verimli sabitleme (fikser) iþlemi için 2 ayrý fikser banyosu kullanýlmalýdýr; 1. fikser iþin büyük bir bölümünü yapar, 2. fikser arta kalan gümüþ tuzlarýný temizler. Çift fikser banyo iþlemi, arþivsel kalýcýlýk ve baský için en ideal sonuçlarý verir. Baskýyý önce 1 dakika süreyle 1. sabitleme banyosunda (TF-3) sabitliyorum. 1. sabitleme banyosundan sonra baskýlar su dolu bir küvete alýnýyor ve akar suda kýsa bir süre yýkanýp bekletiliyor . Kýþýn çeþme suyunun soðuk olduðu zaman, suda bekletme süresi en çok 2 saat, yazýn ýlýk suda en çok 1 saat olabilir. Baský iþleminin sonunda 1. sabitleme banyosunu döküyor, tüm küvetleri yýkayýp kaldýrýyorum ve içinde baskýlarýn durduðu su dolu küveti evyenin en soluna alýyorum. Hemen saðýna ikinci bir küvete taze 2. sabitleme banyosu, onun saðýna selenium toner olan küvet, onun saðýna su dolu bir küvet ve en saða 5. küvete taze fikser giderici (HCA hypo clearing agent) banyosu hazýrlýyorum. Baskýlarý tek tek sudan alýp önce 2. fikser banyosunda 1 dakika süreyle sabitleme iþleminden geçiriyorum. Baskýlar 2. fikser banyosundan çýkarýlýp doðrudan selenium tonlama banyosuna atýlýyor. Selenium tonlama süresi kaðýttan kaðýda ve developerden developere deðiþir. Ýdeal tonlama için her fotoðrafçýnýn kendi testlerini yapmasý gerekir. Ben Forte Polywarmtone PW14 kartý Ansco 130 1:1 ile yýkayýp, 1:19 Kodak Rapid Seleniumda (1 kýsým Selenium 19 kýsým saf su) 4-5 dakika süreyle tonluyorum. Ayný kaðýt Tetenal Eukobrom 1:9 developerde 7 dakika tonlama istemektedir ve sonuçta daha soðuk bir ton elde edilmektedir. Selenium tonlama iþlemi baský gününden baþka bir gün de yapýlabilir. Bu kez baskýlar 5 dakika süreyle suda ýslatýlýr, 1 dakika kadar fixerdan geçirilip selenium tonere atýlarak diðer bahsedilen iþlemlerden geçirilir. Baskýlar selenium tonere atýldýðýnda hemen sol taraftaki suda bekleyen tonlanmamýþ baþka bir baskýya bakmak, ara sýra selenium tonerdeki baskýya bakmak gerekir. Böylece tonlanmayý daha iyi bir þekilde görmek mümkün olacaktýr. Baský, renk deðiþtirir deðiþtirmez, baskýyý çýkarmaya hazýrlanýlýr. Bundan sonra baský gitgide koyulaþacak ve rengi patlýcan moru veya siyah çikolata rengine doðru dönecektir. Bu renk deðiþimi deðiþik marka ve cins kaðýtlarda ve deðiþik developerlarda farklýlýklar gösterir. Bromide kaðýtlar fazla tonlanmaz. Buna en iyi örnek Ilford Galeriedir. Galerie selenium tonlamada nerdeyse hiç renk deðiþtirmez. Ancak arþivsel iþlem tam anlamýyla çalýþýr. Chlororbromide kaðýtlar daha belirgin tonlanýr. Sýcak tonlu kart banyosu (developer) ile yýkanmýþ kart daha belirgin tonlanýr ve baskýlar daha sýcak tonlu olur. Selenium Tonlama süresi bittiðinde baskýlarý, selenium tonerin saðýnda bulunan su dolu küvete beklemeye alýyorum. Tonlama iþlemi bittiðinde tüm baskýlarý, akar suda ve küvetteki suyu birkaç kere boþaltýp yeniden doldurarak 2-3 dakika süreyle yýkýyorum. Sonra baskýlar topluca taze fikser giderici - HCA küvetine atýlýyor. Baskýlar HCA banyosunda sürekli alt-üst edip karýþtýrarak 3-5 dakika süreyle yýkanýyor. Süre sonunda HCA banyosu dökülüp baskýlar, akar suda ve küvetteki suyu birkaç kere boþaltýp yeniden doldurarak 2-3 dakika süreyle yýkanýyor. Ayný küvete taze ikinci bir HCA solüsyonu hazýrlanýyor ve yukarýdaki HCA ve sonra da yýkama iþlemi tekrarlanýyor.Bundan sonra baskýlarý kartlarýn birbirine deðmeden dikey durduðu arþivsel yýkama tankýnda, akar çeþme suyunda 30-45 dakika süreyle yýkýyorum. Selenium çevreye zararlý bir metaldir. Seleniumu elverdiðince dökmemek gerekir. Bunun için aþaðýdaki yöntemi tavsiye ederim. Ayrýca bu yöntemle selenium kullanýmý çok daha ekonomik olacaktýr. Baskýnýn hiçbir aþamasýnda asit kullanmayýnýz. Kodak Rapid Selenium Toneri saf su (akü suyu veya distile su) ile karýþtýrýnýz. Tonlama esnasýnda, tonerin içerisinde bazý çökeltiler oluþur. Bu çökeltiler baskýyý lekeler ve baskýya geri dönüþü olmayan zararlar verir. Bunu engellemek ve selenium toner solüsyonuna uzun ömür vermek için her tonlama sonrasý selenium toneri kaðýt süzgeçten (filitre) geçiriniz. Böylelikle selenium toner neredeyse sonsuza kadar dayanýr. Tonerin zayýfladýðýný tonlama iþleminin yavaþladýðýnda hissedersiniz. Bu durumda solüsyona biraz Kodak Rapid Selenium eklemek yeterli olacaktýr.
|
|
|
