Türk fotoðrafçýlarýnýn ilk kez uyguladýðý Platinum & Palladium baský tekniði “Olasýlýklar Evreninde Armoni” adlý fotoðraf sergisinde sanatseverler ile buluþtu.

Dünyadaki en uzun ömürlü fotoðraf baskýsý tekniklerinin baþýnda gelen Platinum & Palladium (Pt&Pd) baský tekniðini gelecek nesillere taþýmak ve siyah-beyaz fotoðrafçýlýðý geliþtirmek amacýyla bir araya gelen Grundfos Pompa ve Ýstanbul Fotoðraf Merkezi, sanatseverleri bir ilkle tanýþtýrma heyacanýný yaþýyor. Türk fotoðraf tarihinde ilk kez uygulanan Pt&Pd baský tekniði ile hazýrlanan “Olasýlýklar Evreninde Armoni” adlý sergi, Rahmi M. Koç Müzesi’nde ilk kez Türk sanatseverlerin beðenisine sunuldu.

Bülent Özgören, Ergun Çaðatay, Kerim Bora, Mehmet Kýsmet ve ABD’li fotoðrafçý Dick Arentz birlikte Edirne, Uzunköprü, Çerkezköy, Batý Karadeniz, Ayvalýk, Cunda Adasý, Muðla, Ýzmir, Beyþehir, Bursa, Afyon ve Kapadokya yöresinde çektikleri fotoðraflardan Pt&Pd baský tekniði ile ürettikleri 40 adet baský sergisi 15 Aralýk 2004 - 14 Þubat 2005 tarihleri arasýnda Rahmi M. Koç Sanayi Müzesinde gerçekleþtirildi.

Bu proje için dünyanýn sayýlý Pt&Pd baský tekniði ustalarýndan Dick Arentz ülkemize ilk kez Temmuz 2004’te davet edildi. Arentz bir ay boyunca Pt&Pd baský tekniðinin inceliklerini bir dizi workshoplarla Türk fotoðrafçýlar Kerim Bora, Ergun Çaðatay, Mehmet Kýsmet ve Bülent Özgören’e aktardý.

Türkiye’de fotoðraf kültürünün zenginleþmesi ve görsel belleðimizin gelecek nesillere taþýnmasý amacýyla, ünlü fizikçi Albert Einstein’in “Tanrý Zar Atmaz” sözünden esinlenerek  de hazýrlanan sergi, proje þekli ile raslantýsallýðýn olmadýðýný, aksine iyi planma yapmayý, boþluk ve ihtiyaçlarýn birbirini tamamlayacaðýný anlatýyor. Çünkü, dünya üzerindeki herþey, birbirleri ile bir biçimde iliþkilidir; birbirlerini bulur, etkiler, tamamlar ve çoðaltýr. Diðer taraftan da, bu armoniyi bozan etkenler olur ve evren kendi döngüsü içinde denge-dengesizlik kuralýný yaþar.

Sergide ayrýca, Türkiye gezisinde yapýlan çekimlerin öyküsü de Tahsin Aydoðmuþ’un objektifinden anlatýldý.

Pt&Pd baský, siyah- beyaz fotoðraf alanýnda, bilinen en uzun ömürlü fotoðraf baský tekniklerinin baþýnda gelir. Pt&Pd baský tekniðinin, fotoðrafýn çabuk üretilip, çabuk tüketildiði günümüzde, önemi gittikçe artan arþiv ve müze kalitesinde siyah beyaz fotoðraf baskýlarý arasýnda, çok özel bir yeri vardýr. Bir Pt&Pd baskýsýnýn ömrü, üzerine yapýldýðý kaðýdýn ömrü ile sýnýrlýdýr. Bu baský tekniðinde kullanýlan asitsiz ve pamuk elyafýndan yapýlmýþ kaðýtlarýn ömrü ise 800 yýldan az olmadýðý hesaplanmaktadýr.

Uygulanmaya baþladýðý 1870 yýlýndan, 1914 1. Dünya Savaþý’na kadar, en yaygýn baský malzemesi olarak kullanýlmasýna raðmen, silah yapýmýnda platin metalinin çok kullanýlmasý ve baþlýca üreticisinin Rusya olmasý nedeniyle bu asil metalin fotoðrafta kullanýmý gittikçe azalmaya baþlamýþ; 1920’lerde ise durma noktasýna gelmiþtir. Asil metal sýnýfýna giren Pt&Pd’un 1970’lerden itibaren bu amaca yönelik az möiktarlarda üretilmesi, bu baský tekniðinin yeniden filizlenmesine olanak tanýmýþtýr.

Hazýr imal edilmiþ ticari Pt&Pd baskýya uygun kaðýtlarýnýn piyasada bulunmamasý nedeniyle, fotoðrafçý kendi kaðýdýný, bu çok kýymetli kimyasal maddelerle kaplayarak üretmek zorundadýr. Bu zor iþlemlerin ödülü ise her baskýnýn bir diðerinden doðal bir farklýlýðý olmasýdýr.

Bu baský tekniðinin önemli bir özelliði de, baský boyutunun negatifinin film buyutunda olmasýdýr. Baskýlar, büyültme iþlemi olmadan, negatif ile kaðýdýn doðrudan temasý ile yapýlýr. Baskýlarýn ýþýkla pozlama iþlemi de geleneksel olarak güneþ ýþýðý ya da günümüzde mor ötesi ýþýk kaynaklarý ile gerçekleþtirilir.

Bir Pt&Pd baskýda hissedilen ton zenginliði ve üç boyutluluk hissini, baþka hiçbir teknik ile karþýlaþtýrmak mümkün deðildir. Hazýr imal edilen kaliteli kaðýt tabanlý ve gümüþ esaslý siyah-beyaz fotoðraf kaðýtlarýnda dahi, görüntü yüzeye çok yakýn bir jelatin tabakasýnýn içinde oluþmasýna raðmen, Pt&Pd baskýda görüntü, kimyasal maddeyi elyaflarýnýn içine çekmiþ kaðýdýn içerisinden, dýþarýya doðru çýkarak, üç boyutlu bir izlenim verir.

Fotoðraflar bundan sonra Ankara ve birkaç ilde sergilenecek ve fotoðraflarýnýn tamamý bir müzeye baðýþlanacaktýr. Proje kapsamýnda serginin bir de albümü yayýnlamýþtýr.

Projenin devamýnda Türkiye’de fotoðraf sevgisinin geniþ kitlelere ulaþtýrýlmasý ve geleneksel siyah-beyaz fotoðraf kültürünün yaygýnlaþtýrýlmasý amacýyla 1. Grundfos Türkiye Fotoðraf Yarýþmasý 2004 düzenlenmiþtir. 18-35 yaþ aralýðýndaki geleneksel karanlýk odada siyah&beyaz fotoðraf yapan genç fotoðrafçýlarýn katýldýðý yarýþmada ilk 5’e giren fotoðrafçýlara verilen çeþitli ödüllerden belki de en önemlisi Pt&Pd baský tekniði konusunda workshop verilmesidir. Platinium&Palladium tekniðini ABD’li Dick Arentz’den öðrenen fotoðrafçýlar bu workshopa eðitmenlik yapacaklardýr. Daha sonra, yarýþmada ilk 5’e giren fotoðrafçýlarýn workshop süresince öðrendikleri Pt&Pd baský tekniði ile bastýklarý fotoðraflarý Ýstanbul Fotoðraf Merkezi Galerisinde sergilenecektir.

Projenin sponsoru Grundfos Pompaya, Ýstanbul Fotoðraf Merkezi’ne ve Rahmi Koç Sanayi Müzesine sonsuz teþekkürlerimi sunarým.